در این مطلب قصد داریم اطلاعات کاملی در رابطه با دستگاه بویایی انسان و حس بویایی به شما مخاطبان گرامی ارائه دهیم. در آغاز سعی می‌کنیم توضیحات مختصری در مورد نحوه‌ی عملکرد دستگاه بویایی بیان نماییم و در ادامه، به مقایسه عصب بویایی انسان و سگ و بیان تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گیرد. پس تا پایان با ما همراه باشید.
از حس بویایی چه می‌دانید؟
حس بویایی، در کنار حس چشایی، بینایی، شنوایی، و لامسه، یکی از حواس پنجگانه است که انسان را قادر می‌سازد بوهای مختلف را احساس کند و در صورت لزوم، نسبت به آن واکنش نشان دهد. حس بویایی ارتباط نزدیکی با حس چشایی دارد. برای همین است که وقتی سرما می‌خورید و بوهای مختلف را متوجه نمی‌شوید، معمولا طعم غذاها را هم متوجه نمی‌شوید. حس بویایی اولین حسی است که پس از تولد مورد استفاده انسان قرار می‌گیرد. حس بویایی از طریق بینی برای مغز قابل دریافت می‌باشد. مغز شما از طریق نورون‌های حسی که در بینی‌تان قرار دارد، پیام‌های بویایی را دریافت کرده و تشخیص می‌دهد که این بو مربوط به چیست. معمولاً یک انسان بالغ توانایی تشخیص ده هزار بوی مختلف را دارد.
با توجه به توانایی تشخیص هزاران بو توسط بینی انسان، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که می‌توانند برخی از بوها را به عنوان بوهای اصلی دسته‌بندی نمایند. این دسته‌بندی‌ها می‌تواند شامل بوی عطر، بوی عرق، بوی گل، بوی تعفن، و بوی مشک باشد. توجه داشته باشید که هر کدام از این گروه‌ها، ترکیبات شیمیایی خاص خود را دارند. معمولاً در فصل بهار، ترکیبی از بوهای مختلف به مشام می‌رسد که ممکن است گاهی درصد یکی از آن‌ها نسبت به بقیه بیشتر باشد.
حس بویایی چگونه عمل می‌کند؟
فرآیند حس بویایی زمانی اتفاق می‌افتد که سنسورهای بینی مولکول‌های هوا را استشمام می‌کنند.
حدود ۹۵% از حفره‌ی بینی شما صرفا برای فیلتر نمودن ذرات هوا قبل از ورود به ریه‌هاست. قسمت انتهایی بینی شما که به عصب بویایی معروف است دارای نوعی بافت پوستی است که نقش کلیدی در بویایی دارد.
عصب بویایی انسان دارای یک لایه از سلول‌های گیرنده‌ی بویایی است. یک سری نورون‌های بویایی که همچون جوانه‌های چشایی برای بینی عمل می‌کنند. زمانی که مولکول‌های رایحه به اعصاب بویایی شما در قسمت انتهایی بینی برخورد می‌کنند، در داخل یک لایه‌ی مخاطی که عصب بویایی را پوشانده، گیر می‌افتند. سپس پیام نورون‌ها به مغز منتقل و در آنجا پردازش می‌شوند.
فرایند بویایی:
در فرایند بویایی، پیام‌های عصبی از طریق مسیر مشخص سیستم بویایی، به منظور پردازش، به سمت مغز حرکت می‌کنند. همچنین، این پیام‌های عصبی به مدت کوتاهی در آمیگدال، تالاموس، و نئوکورتکس متوقف می‌شوند.
لازم به ذکر است که نحوه‌ی پردازش حس بویایی با نحوه‌ی پردازش سایر حواس، از قبیل حس بینایی، چشایی، و یا شنوایی تفاوت دارد. نحوه‌ی پردازش سایر حواس معمولا به این صورت است که ابتدا سیگنال‌های صوتی یا تصویری که توسط گوش و چشم دریافت می‌شوند به مرکز کنترل مغز، که بین دو نیم کره‌ی مغز قرار دارند، فرستاده می‌شوند و سپس در ادامه، این فرمان به سایر قسمت‌های بدن هدایت می‌شود. ولی در خصوص حس بویایی، عملکرد آن این‌گونه نیست.
حس بویایی، به دلیل اینکه پیش از دیگر حواس انسان فعالیت می‌کند، مسیر مستقیمی را تا بخش‌های مختلف مغز طی می‌کند. به همین خاطر، این احتمال وجود دارد که موجب واکنش و نشان دادن عکس‌العمل‌های تندی از جانب فرد شود. حتی حس بویایی ممکن است خاطره خاصی را به یاد شما بیاورد. مانند زمانی که یک عطر به‌خصوصی را استشمام می‌کنید و بلافاصله یک صحنه یا لحظه‌ی خاص از گذشته در ذهن شما تداعی می‌گردد.
عملکرد سیستم بویایی:
با اینکه عملکرد سیستم بویایی و سلول‌های عصبی آن در همه‌ی انسان‌ها به یک شکل است، اما همه‌ی انسان‌ها، رایحه‌های یکسان را یک‌جور احساس نمی‌کنند. برای مثال، برخی اشخاص موادی که ترکیبات شیمیایی آندرواستنون دارند را شبیه به بوی وانیل احساس می‌کنند. اما برای برخی دیگر، این بو شبیه به بوی ادرار یا عرق است.
عصب بویایی:
شاید شنیده باشید که عصب بویایی سگ، به طور متوسط، ۲۰۰ برابر قوی‌تر از عصب بویایی انسان است. اما در مورد عصب بویایی، احتمالا مواردی وجود دارد که ما از آن‌ها بی‌اطلاعیم. پس نمی‌توانیم به قطعیت در این مورد صحبت کنیم. به عنوان مثال، عصب بویایی انسان رنگدانه‌هایی دارد که دانشمندان، هنوز علت اصلی وجود این رنگدانه‌ها را نمی‌دانند. اما همیشه یک سوال کلیدی وجود داشته است؛ و آن اینکه انسان دقیقا به چه صورت می‌تواند تفاوت بین گروه‌های مختلف بو را تشخیص دهد؟
دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که مغز انسان در حدود ۴۰ میلیون نورون یا گیرنده‌ی بویایی دارد. مثلا حس نمودن رایحه‌ی X می‌تواند باعث فعال‌سازی نورون‌های شماره‌ی ۳، ۲۵۰، و ۱۴۰۵ شود؛ و یا مثلاً تشخیص رایحه‌ی Y می‌تواند نورون‌های، ۱۰۵، ۱۴۰۰، و ۲۰۳۰۰ را تحت تاثیر قرار داده و آن‌ها را فعال نماید.
همه‌ی ترکیب‌های بویایی، این قابلیت را در شما ایجاد می‌کنند که بتوانید طیف وسیعی از گروه‌های مختلف را از یکدیگر تشخیص دهید. زیرا نورون‌های بویایی همواره و در هر زمان آماده‌ی دریافت مولکول‌های بویایی و نشان دادن عکس‌العمل نسبت به آن‌ها هستند. جالب است بدانید که نورون‌های بویایی، به علت فعالیت زیاد، تنها نورون‌هایی هستند که هر ۴ تا ۸ هفته به طور منظم در بدن جایگزین می‌گردند.
مقایسه عصب بویایی انسان و سگ:
قدرت بویایی انسان و جانورهای مختلف، متفاوت است. شما به راحتی می‌توانید با توجه کردن به اندازه‌ی بینی جانور، به قدرت بویایی آن پی ببرید. برای مثال، حیوان سگ را در نظر بگیرید. سگ‌ها معمولا بینی بزرگی دارند. به همین خاطر، مسلما ظرفیت حس بویایی و قدرت گیرایی آن‌ها نسبت به سایر جانوران خیلی قوی‌تر است.
آنوسمی یا کر بویی چیست؟
آنوسمی یا کر بویی به معنای ناتوانی انسان در درک بو و یا عدم کارکرد صحیح سیستم بویایی بدن است که موجب از دست رفتن حس بویایی می‌شود. آنوسمی ممکن است موقتی یا دائمی باشد. اما معمولا حوادثی که منجر به بروز آسیب به دستگاه بویایی و ایجاد آنوسمی می‌شوند دائمی هستند. عوامل مختلفی می‌تواند باعث بروز آنوسمی شود؛ نظیر التهاب مخاطی بینی، انسداد بخش‌های درونی بینی، پولیپ‌های بینی، حساسیت و آلرژی، و ایجاد تومور. بروز این عوامل معمولا باعث انسداد بینی شده و مانع از رسیدن هوا به اعصاب بویایی می‌شوند. برای رفع آنوسمی (کر بویی) می‌توان از درمان دارویی و یا جراحی استفاده کرد.
:: در مورد آنوسمی بیشتر بدانید: (ویکی پدیا)
بسیار خوب. امیدواریم از مطالب و توضیحات این مقاله استفاده کرده باشید و برای شما مفید واقع شده باشد. خوشحال می‌شویم اگر دیدگاه خودتان را با ما در میان بگذارید.
در حال ثبت رای 
